موارد استفاده عسل در مواد آرایشی و بهداشتی در دوران باستان، در ساخت ماسک زیبایی (ماسک عسل، ماسک روغن بادام و آرد گیاهان) و در ساخت مومهای موبر سرد بود.

عسل اثر مرطوب کننده و آرام‌بخش بر روی پوست خشک دارد و می‌تواند آماس و بیماریهای پوستی جزئی را کاهش دهد. همچنین باعث آرامش پوست می‌شود، به ترمیم زخمها کمک می‌کند و فاکتورهای مرطوب‌کننده پوستی را باز می‌گرداند. عسل قادر به نگهداری محتوای رطوبت فرآورده در شرایط جوی با رطوبت نسبی بسیار زیاد می‌باشد.

منشا واژه Cosmetic کلمه قدیم یونانی Kosmein به معنی آرایش کردن است. تمایل بشر برای زینت کردن خود، به منظور شکار، جاذبه جنسی، وضعیت اجتماعی، آیینهای پرستش، موقعیتهای ویژه یا به مفهوم ساده زیبایی، احتمالا به تاریخ بشر بر می‌گردد. مواد و روشهای تزیین نمودن بسیار زیاد بوده و با زمان و فرهنگ تغییر کرده است. اگر چه بعضی مواقع از مواد خطرناکی، همچون سرب و جیوه استفاه می‌گردید که در قرون وسطی اروپا و حتی امروزه در بخشهایی از افریقا جهت سفید کردن به کار برده می‌شوند، ولی هدف ضروری و مورد توجه این تزئینات، بهداشت و مراقبت از بدن بوده است. بهداشت و مراقبت از بدن طی دوران فرمانروایی رم شکوفا گردید، اما در دوره تاریک قرون وسطی امری گناهکارانه بود و مورد تحقیر واقع می‌شد. کاربرد مواد آرایشی و بهداشتی در روشهای مختلف آن مورد کیفر واقع می گردید و صابون به عنوان شیطانی که روح انسان را تهدید می‌کند در نظر گرفته می شد.

تا اواخر قرن شانزدهم عطرها، پودرها، کرمها و رنگها استفاده نمی‌شد و در بعضی از کشورهای اروپایی حتی حمام کردن صورت نمی‌گرفت، ولی به تدریج بهداشت و مراقبت از زیبایی مورد پذیرش قرار گرفت. فرهنگهای دیگر به ویژه آنهایی که در شرایط اقلیمی گرم بودند، ارتباط سالم و عملی بسیار زیادی با بهداشت و مراقبت از بدن داشتند. عار و حقیر دانستن حمام در اروپا که حداقل تا قرن نوزدهم ادامه یافت، توسعه صنعت مواد بهداشتی و آرایشی را ایجاد نمود.

امروزه مواد آرایشی و بهداشتی علاوه بر عطرها (مواد معطره)، شامل دامنه وسیع محصولات از کرمها، صابونها و شامپوها گرفته تا لوسینهای مخصوص صورت، دستها، پاها، لبها، مو، ناخنها و غیره می باشند.

فواید و کاربردهای عسل در محصولات زیبایی و بهداشتی

عسل اثر مرطوب کننده و آرام‌بخش بر روی پوست خشک دارد و می‌تواند آماس و بیماریهای پوستی جزئی را کاهش دهد. همچنین باعث آرامش پوست می‌شود، به ترمیم زخمها کمک می‌کند و فاکتورهای مرطوب‌کننده پوستی را باز می‌گرداند. عسل قادر به نگهداری محتوای رطوبت فرآورده در شرایط جوی با رطوبت نسبی بسیار زیاد می‌باشد. همچنین از آن به عنوان شیرین‌کننده، نرم کننده، مرطوب‌کننده، رطوبت‌گیر، مقوی، مفرح، ضد حساسیت، نرم کننده پوست، بازسازی کننده بافت پوششی و مسکن استفاده می شود.

تنها محدودیت مورد استفاده آن فساد میکروبیولوژیکی محلولهای رقیق و احساس چسبناکی محلولهای غلیظی است که در آنها مصرف شده است. عسل قبل از مصرف نبایستی استرلیزه یا پاستوریزه شود چرا که در این صورت خیلی از ویژگیهای مفید و سودمندش را از دست می‌دهد. تفاوت در پارامترهای فیزیکی- شیمیایی آن با فصول و نوع عسل عیب جزئی برای مصرف صنعتی آن به شمار می‌رود.

عسل در انواع مواد آرایشی زیر مصرف می‌شود :

1- محصولات کف کننده (صابونها، شامپوها و کفهای حمام)

2- کرمها و سایر امولسیونها

3-  ماسکهای زیبایی و فرآورده‌های صورت

4- براق‌کننده های لب، کرمها

5- پمادهای بدون آب و ژلهای روغنی

خلاصه‌ای از مصارف آرایشی و بهداشتی پنج فرآوردۀ زنبور عسل