ترشح مواد قندی درختان و شهد گل نباتات که توسط زنبور عسل جمع آوری، تغییر یافته و درون سلول های قاب ذخیره می شود را عسل طبیعی می گویند.

چگونگی ترشح شهد گل و تبدیل آن به عسل طبیعی

شهد گل حاوی آب و قند است که نسبت این دو ماده بستگی به نوع گیاه و عوامل محیطی مثل دمای هوا، رطوبت و نوع خاک و …. دارد. در بافت های گیاهی تجمع قند وجود دارد، در برخی شرایط مناسب، بخصوص در جریان رشد گیاه، آب از طریق ریشه بالا آمده و به سوی قسمتهای انتهای گیاه ( مانند اندام گل ها ) میرود، در این هنگام در مسیر خود این قند را حل می کند، بدین ترتیب غدد گیاه وارد عمل می شوند و شیره را ترشح می نمایند.

اکثر این غده ها به صورت برجستگی در داخل گل ها قرار دارند، ولی هم چنان خارج از گل ها و زیر برگ ها نیز حضور دارند، این غده ها دارای چندین مجرا هستند که از هر مجرا قطره کوچکی ترشح شده و در مجموع در سطح غده مقداری شیره جمع می شود ، زنبورها در جریان ملاقات گلها و گرده افشانی آنها شهد فوق را توسط خرطوم خود مکیده و در داخل چینه دان یا عسل دان ( عسل دان یا پیش معده یکی از اندام زنبور عسل است که قبل از معده قرار گرفته و توسط دریچه ای به معده اتصال می یابد ) ذخیره می نماید، یک زنبور برای جمع آوری شهد گل ها روزانه بطور متوسط 10 مرتبه از کندو خارج می شود.

وزن متوسط یک محموله شهد که زنبور می تواند حمل نماید حدود 40 میلی گرم است و بزرگترین محموله شهد 70 میلی گرم گزارش شده است. زنبور آورنده شهد زمانی که وارد کندو می شود، در صورتی که جریان شهد کم باشه در بین سایر زنبورها حرکت کرده و آنرا بین آنها تقسیم می نماید، اما زمانی که منبع شهد زیاد باشد حرکاتی رقص مانند کرده و اطلاعات مختلفی را در مورد منبع غذا و مکان آن در اختیار زنبوران قرار می دهد. برای تبدیل شهد به عسل نیاز به یک سری فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی است، شهد گل ها حاوی مقادیری از قند مرکب ساکارز می باشد که بوسیله، آنزیم انورتاز که در در دستگاه گوارش زنبور تولید می شود شکسته شده و به قندهای گلوکز و فروکتوز تبدیل می شود.

زنبور کارگری که وظیفه تبدیل شهد به عسل را عهده دار است، پس از تحویل گرفتن شهد از زنبور آورندۀ شهد به گوشه ای رفته و شروع به یک سری فعالیت های فیزیکی روی آن می نماید، طوری که با باز و بسته کردن آرواره و خرطوم خود مرتباً شهد را به جلو و عقب می برد تا زمانی که آب اضافی آن تبخیر شود و تبدیل به عسل شود، زنبورهای دیگر نیز با بال زدن در کندو و سطح شان به منظور تهویه هوای کندو به این فرآیند کمک می نمایند.

طریقه مصرف عسل طبیعی

وقتی عسل طبیعی خورده می شود، جذب آن از غشای محیطی حفره دهانی و حلق شروع می شود. بنابراین توصیه می گردد که عسل اندک اندک مصرف شود و آن را مدتی در دهان نگه دارند. بیشترین میزان مصرف عسل در روز 60 تا 100 گرم است. در فعالیت های سخت فیزیکی و یا در فشارهای روانی، افزایش میزان مصرف به حداکثر 2 گرم به ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن مجاز است. برای کودکان بالای 2 سال میزان حداکثر تا 5/1 گرم به ازای هر کیلوگرم می باشد. میزان مصرف روزانه باید به 2 تا 3 بار در روز تقسیم شود. عسل را ممکن است هم به صورت معمولی یا به صورت محلول 10 تا 20 درصدی آن ( در دمای کمتر از 40 درجه سانتی گراد ) مصرف کرد. می توان عسل را با شیر گرم، چای، قهوه، کاکائو، آب میوه، لبنیات، ماست، خامه و …. استفاده نمود.